تعریف برند و نشان تجاری
علامت تجاری نشانی است که قادر است کالاهای تولیدی یا خدمات ارائه شده توسط یک شخص/بنگاه را از کالاها یا خدمات سایر بنگاهها با اشخاص متمایز نماید.
طبق ماده 30 قانون علامت، علامت جمعي و نام تجاري عبارتند از:
الف ـ علامت يعني هر نشان قابل رؤيتي كه بتواند كالاها يا خدمات اشخاص حقيقي يا حقوقي را از هم متمايز سازد.
ب ـ علامت جمعي يعني هر نشان قابل رؤيتي كه باعنوان علامت جمعي در اظهارنامه ثبت معرفي شود و بتواند مبدأ و يا هرگونه خصوصيات ديگر مانند كيفيت كالا ياخدمات اشخاص حقيقي و حقوقي را كه از اين نشان تحت نظارت مالك علامت ثبت شده جمعي استفاده ميكنند متمايز سازد.
ج ـ نام تجارتي يعني اسم يا عنواني كه معرف و مشخصكننده شخص حقيقي ياحقوقي باشد.
طبق ماده 30 قانون علامت، علامت جمعي و نام تجاري عبارتند از:
الف ـ علامت يعني هر نشان قابل رؤيتي كه بتواند كالاها يا خدمات اشخاص حقيقي يا حقوقي را از هم متمايز سازد.
ب ـ علامت جمعي يعني هر نشان قابل رؤيتي كه باعنوان علامت جمعي در اظهارنامه ثبت معرفي شود و بتواند مبدأ و يا هرگونه خصوصيات ديگر مانند كيفيت كالا ياخدمات اشخاص حقيقي و حقوقي را كه از اين نشان تحت نظارت مالك علامت ثبت شده جمعي استفاده ميكنند متمايز سازد.
ج ـ نام تجارتي يعني اسم يا عنواني كه معرف و مشخصكننده شخص حقيقي ياحقوقي باشد.
مزایای ثبت علائم تجاری
تضمین میکند که مشتریان میتوانند محصولات را از یکدیگر تشخیص دهند.
شرکتها را قادر میسازد محصولاتشان را از یکدیگر متمایز سازند.
ابزار بازاریابی و اساس ایجاد وجهه و شهرت شرکتها هستند.
اجازه استفاده از آنها به اشخاص ثالث داده میشود و منبع مستقیم درآمد از محل حق امتیازها میباشند.
جزء ضروری موافقتنامههای اعطای نمایندگی هستند.
ممکن است دارائی ازرشمند کسب و کار باشند
شرکتها را تشویق میکنند در حفظ یا بهبود کیفیت محصولات سرمایهگذاری کنند.
ممکن است برای دریافت وام مفید باشند.
دلایل حمایت از علائم تجاری و حقوق ناشی از آن
با اینکه اکثر کسب و کارها به اهمیت استقاده از علائم تجاری به منظور تمیز دادن محصولاتشان از محصولات رقبا پی بردهاند، همه آنها اهمیت حمایت از علائم تجاری از طریق ثبت را درک نکردهاند.
پس از ثبت علامت طبق قانون ثبت علائم تجاری شخص/شرکت حق انحصاری پیدا میکند، بموجب آن میتوانید از عرضه کالاهای یکسان یا مشابه توسط اشخاص ثالث تحت علائم تجاری که عین یا به طریق گمراه کنندهای مشابه علامت تجاری شما هستند جلوگیری نماید.
اگر علامت تجاری ثبت نشود، شرکتهای رقیب از همان علامت یا علامتی که شباهت آن با علامت مزبور به اندازهای است که موجب گمراهی خواهد شد برای همان کالا یا کالاهای مشابه استفاده خواهند کرد و در نتیجه سرمایهگذاری در بازاریابی یک محصول ممکن است به هدر رود. اگر یکی از رقیبان از علامت تجاری یکسان یا مشابه علامت تجاری استفاده کند، ممکن است مشتریان تصور کنند آن محصول متعلق به همان شرکت است و در نتیجه کالای رقیب را خریداری کند. این امر نه تنها سود شخص/شرکت را کاهش خواهد داد و مشتریان را گمراه خواهد کرد بلکه به شهرت و وجهه آسیب خواهد زد – بخصوص اگر محصول رقیب کیفیت نازلی داشته باشد.
با توجه به ارزش علائم تجاری و اهمیتی که یک علامت تجاری ممکن است در تعیین میزان موفقیت یک محصول در بازار داشته باشد، تضمین اینکه در بازارهای مربوط به ثبت رسیده باشد بسیار ضروری است.
بعلاوه، تفویض اجازه استفاده از یک علامت تجاری ثبت شده به شرکتهای ثالث بسیار آسانتر است و در نتیجه میتواند منبع درآمد بیشتری برای شرکت/شخص بوجود آورد یا اساس انعقاد یک موافقتنامه اعطای نمایندگی فروش باشد.
گاهی اوقات، یک علامت تجاری ثبت شده که در میان مشتریان از شهرت خوبی برخوردار است. ممکن است به منظور دریافت منابع مالی یا وام از موءسسات مالی استفاده شود که بطور فزایندهای از اهمیت علائم برای موفقیت کسب و کار آگاه میشوند.
مدت اعتبار قانونی علائم تجاری ثبت شده
مدت اعتبار ثبت علامت ده سال از تاريخ تسليم اظهارنامه ثبت آن ميباشد. اين مدت با درخواست مالك آن براي دورههاي متوالي ده ساله با پرداخت هزينه مقرر، قابل تمديد است. يك مهلت ارفاقي شش ماهه كه از پايان دوره شروع ميشود، براي پرداخت هزينه تمديد، با پرداخت جريمه تأخير، درنظر گرفته ميشود.
علائم تجاری قابل ثبت
هر کلمه، حرف یا حروف، عدد، ترسیمات، عکس، شکل، رنگ، تصویر، برچسب یا ترکیب آنها که برای تشخیص کالاها یا خدمات بکار رود، علامت تجاری محسوب میشود. در برخی کشورها، شعارهای تبلیغاتی نیز علامت تجاری محسوب میشوند و در ادارات ملی ثبت علائم تجاری به عنوان علامت تجاری ثبت میشوند. تعداد روز افزون کشورها اجازه میدهند شکلهائی از علائم تجاری که قبلا مرسوم نبودهاند نیز ثبت شوند مانند رنگها، علائم سه بعدی (شکل یا بستهبندی کالاها)، نشانهای قابل شنیدن (صداها) یا نشانهای قابل استشمام (بوها). با اینحال، بسیاری از کشورها برای آنچه که بعنوان علامت تجاری قابل ثبت هستند محدودیتهایی قائل شدهاند و عمومآ اجازه ثبت نشانهائی را میدهند که قابل روءیت هستند یا میتوان آنها را بصورت گراقیک نشان داد.
علائم تجاری غیر قابل ثبت
واژههای عام. برای مثال، اگر شرکت شما قصد دارد علامت تجاری «صندلی» را برای فروش صندلی ثبت کند، تقاضانامه ثبت این علامت مردود خواهد شد چون «صندلی » واژههای عام برای این محصول است.
واژههای توصیف کننده. اینها کلماتی هستند که معمولآ در تجارت به منظور توصیف محصول مورد نظر بکار میروند. برای مثال، ثبت کلمه شیرین برای شکلات قابل قبول نخواهد بود چون محصول را توصیف میکند.در واقع اگر به تولیدکننده شکلات برای عرضه محصولاتش حق استفاده انحصاری از کلمه «شیرین» داده شود، کاری ناعادلانه خواهد. به همین ترتیب واژههای کیفی مانند «سریع»، «بهترین»، «کلاسیک» یا نوآورانه» به احتمال مردود خواهند شد مگر اینکه بخشی از یک نشان خاص باشند. در این گونه موارد، درج عبارتی دال بر اینکه درخصوص آن بخش از علامت حق استفاده انحصاری درخواست نمیشود، ضروری است.
علائم گمراه کننده (فریب دهنده): علائم تجاری هستند که مصرف کننده را نسبت به ماهیت، کیفیت یا مبداء جغرافیایی محصول گمراه میکند یا فریب میدهند. برای مثال، عرضه مارگارین به بازار با علامت تجاری که تصویر یک گاو داشته باشد مردود خواهد شد چون علامت موجب گمراهی مصرف کنندگان خواهد شد و مصرف کنندگان به احتمال، تصور خواهند کرد که این علامت به محصولات لبنی مرتبط است (مانند کره حیوانی است).
علائمی که خلاف نظم عمومی و اخلاق حسنه هستند. بطور کلی کلمات یا تصاویری که موازین و هنجارهای اخلاق حسنه و مذهبی که عمومآ پذیرفته شدهاند را نقض کنند بعنوان علامت تجاری قابل ثبت نیستند.
پرچمها نشانهای سلطنتی، علائم رسمی دولتی و نشانهای کشورها و سازمانهای بین المللی که نمونهای از آنها به دفتر بینالمللی سازمان جهانی مالکیت معنوی (wipo) اعلام شده است معمولآ قابل ثبت نیستند.
طبق ماده 32 قانون علامت درموارد زير قابل ثبت نيست:
الف ـ نتواند كالاها يا خدمات يك مؤسسه را از كالاها و خدمات مؤسسه ديگر متمايز سازد.
ب ـ خلاف موازين شرعي يا نظم عمومي يا اخلاق حسنه باشد.
ج ـ مراكز تجاري يا عمومي را به ويژه درمورد مبدأ جغرافيايي كالاها يا خدمات يا خصوصيات آنها گمراه كند.
د ـ عين يا تقليد نشان نظامي، پرچم، يا ساير نشانهاي مملكتي يا نام يا نام اختصاري يا حروف اول يك نام يا نشان رسمي متعلق به كشور، سازمانهاي بينالدولي يا سازمانهايي كه تحت كنوانسيونهاي بينالمللي تأسيس شدهاند، بوده يا موارد مذكور يكي از اجزاء آن علامت باشد، مگر آن كه توسط مقام صلاحيتدار كشور مربوط يا سازمان ذيربط اجازه استفاده از آن صادر شود.
هـ ـ عين يا به طرز گمراهكنندهاي شبيه يا ترجمه يك علامت يا نام تجاري باشد كه براي همان كالاها يا خدمات مشابه متعلق به مؤسسه ديگري در ايران معروف است.
و ـ عين يا شبيه آن قبلاً براي خدمات غيرمشابه ثبت و معروف شده باشد مشروط بر آن كه عرفاً ميان استفاده از علامت و مالك علامت معروف ارتباط وجود داشته و ثبت آن به منافع مالك علامت قبلي لطمه وارد سازد.
ز ـ عين علامتي باشد كه قبلاً به نام مالك ديگري ثبت شده و يا تاريخ تقاضاي ثبت آن مقدم يا داراي حق تقدم براي همان كالا و خدمات و يا براي كالا و خدماتي است كه بهلحاظ ارتباط و شباهت موجب فريب و گمراهي شود.
مدارک لازم جهت تقاضای ثبت علامت تجاری
1- تسلیم اظهارنامه علامت تنها از طریق فایل الکترونیکی امکان پذیر بوده و متقاضیان ثبت علامت می توانند از طریق این آدرس http://ip.ssaa.ir/BSigns/Steps.aspx اظهار نامه خود را تسلیم اداره علامت نمایند.
2- مدارك مثبت هويت متقاضي؛
الف) اشخاص حقیقی: کپی شناسنامه و کپی کارت ملی
ب) اشخاص حقوقی: آخرین روزنامه رسمی دلیل مدیریت کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضاء
3- مدارك نماينده قانونی: درصورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی (وکیل، دارنده یا دارندگان حق امضا برای اشخاص حقوقی و ...) به عمل آید مدارک آن ضمیمه گردد.
4- 10نمونه گرافیکی یا کپی یا تصویر از علامت درخواستی حداکثر درابعاد 10×10 سانتی متر
5- درصورت سه بعدی بودن بودن علامت ارائه علامت به صورت نمونه گرافیکی یا تصویر دوبعدی به نحوی که از شش زاویه متفاوت تهیه و درمجموع یک نمونه واحد را تشکیل دهند.
6- ارائه مدارک دال بر فعالیت در رشته مربوط به عنوان مثال جواز اعلامیه تأسیس از صنایع یا پروانه بهره برداری صنایع یا پروانه ساخت وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی یا پروانه کسب و ...
7- استفاده از حق تقدم: درصورتی که متقاضی یا متقاضیان ثبت بخواهند به استناد تقاضای ثبت یا ثبت خارج ازکشوراز مزایای حق تقدم (حداکثر6ماه) استفاده نمایند می بایست مدارک مربوط به حق تقدم را همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15روز از آن تاریخ تسلیم کنند.
8- نسخه ای ازضوابط و شرایط استفاده ازعلامت جمعی و تاییدیه مقام صلاحیت دار
9- رسيد مربوط به پرداخت هزينه های قانونی:
الف) هزینه اظهارنامه اشخاص حقیقی مبلغ 200.000ریال برای اشخاص حقوقی 400.000ریال «جدول پیوست3»
ب) معادل ارزی کلیه هزینه ها و تعرفه ای ثبتی علامت بر مبنای فرانک سوئیس می بایست به شماره حساب ارزی 21033100000421033 نزد بانک ملی- شعبه برج آرمیتا به نام خدمات ثبتی اداره کل مالکیت صنعتی واریزگردد.
موارد اعتراض
اعتراض به رد اظهارنامه علامت تجاری
وفق ماده 37 قانون هر ذينفع ميتواند حداكثر تا سي روز از تاريخ انتشار آگهي، اعتراض خود را مبني بر عدم رعايت مفاد بند (الف) ماده (30) و ماده (32) اين قانون به اداره مالكيت صنعتي تسليم نمايد. دراين صورت :
1ـ اداره مالكيت صنعتي رونوشت اعتراضنامه را به متقاضي ابلاغ كرده و بيست روز به او مهلت ميدهد تا نظر خود را اعلام كند. متقاضي درصورت تأكيد بر تقاضاي خود يادداشت متقابلي را به همراه استدلال مربوط به اداره مذكور ميفرستد. درغير اينصورت اظهارنامه وي مسترد شده تلقي خواهد شد.
2ـ اگر متقاضي يادداشت متقابلي بفرستد، اداره مالكيت صنعتي رونوشت آن را دراختيار معترض قرار ميدهد و با درنظر گرفتن نظرات طرفين و مواد اين قانون تصميم ميگيرد كه علامت را ثبت و يا آن را رد كند.
وفق ماده 124 و 125 آییننامه اجرایی هر شخصي كه نسبت به تقاضاي ثبت علامت اعتراض داشته باشد بايد ظرف مهلت 30 روز از تاريخ انتشار آگهي موضوع ماده 120 اين آييننامه اعتراض خود را در دو نسخه مبني بر عدم رعايت مفاد بندهاي (الف) و (ب) ماده 30 و ماده 32 قانون به مرجع ثبت تسليم نمايد.
پس از ثبت اعتراض نامه، نسخه دوم آن با قيد تاريخ و شماره وصول به معترض مسترد ميگردد. اعتراض نامه بايد همراه با دلايل و مدارك استنادي و رسيد پرداخت هزينه رسيدگي به اعتراض باشد. چنانچه پس از بررسي
اعتراضنامه و مدارك استنادي، تكميل مدارك منضم به اعتراضنامه ضرورت داشته باشد، مرجع ثبت با تعيين موارد، كتباً از متقاضي ميخواهد كه ظرف 30 روز از تاريخ ابلاغ نسبت به رفع نواقص اقدام نمايد. در غير اين صورت، اعتراضنامه كان لم يكن تلقي خواهد شد.
تبصره – مهلت رفع نقص براي اشخاص مقيم خارج از كشور 60 روز ميباشد.
هرگاه اعتراض معترض مبني بر ادعاي حق مالكيت نسبت به علامتي باشد كه اظهارنامه ثبت آن تسليم مرجع ثبت و آگهي شده است، در صورتي كه علامت قبلاً به نام او ثبت نشده است، بايد همزمان با اعتراض، براي علامت خود، مطابق قانون و اين آييننامه تقاضاي ثبت كرده و حق ثبت اظهارنامه و علامت برحسب طبقات و تمام مخارج مربوط به آن را تأديه نمايد. مرجع ثبت موظف است با رعايت ماده 124 اين آييننامه، ظرف 10 روز از تاريخ وصول اعتراض نسخهاي از اعتراض نامه را به انضمام رونوشت مدارك و دلايل استنادي به متقاضي ثبت ابلاغ نمايد. متقاضي مكلف است از تاريخ ابلاغ اعتراضنامه، پاسخ مكتوب خود را ظرف 20 روز نسبت به اعتراض وارده به مرجع ثبت تسليم نمايد. عدم پاسخ متقاضي به ابلاغ در مهلت مقرر به منزله تمكين وي خواهد بود.
هرگاه متقاضي كتباً به اعتراض معترض تمكين نمايد درخواست او براي ثبت علامت مسترد شده تلقي ميگردد و مراتب كتباً به معترض ابلاغ ميشود تا در صورتي كه علامت وي به ثبت نرسيده باشد، بر طبق اظهارنامهاي كه همزمان با اعتراض تسليم كرده است نسبت به ثبت آن اقدام كند. در صورت عدم تمكين متقاضي، مرجع ثبت مراتب را ظرف 10 روز به معترض ابلاغ كرده و وي از اين تاريخ 20 روز مهلت دارد كه اعتراض خود را از طريق مرجع ثبت تسليم كميسيون موضوع ماده 170 اين آييننامه نمايد. همين ترتيب در موردي نيز بايد رعايت شود كه اعتراض معترض مبني بر ادعاي داشتن برخي حقوق، غيراز حق مالكيت، نسبت به علامتي باشد كه اظهارنامه ثبت آن تسليم مرجع ثبت شده ولي هنوز در ايران به ثبت نرسيده است، مگر اينكه علامت قانوناً قابل ثبت نباشد. در اين فرض نيازي به تسليم اظهارنامه ثبت علامت به مرجع ثبت نخواهد بود. تصميم كميسيون طبق ماده 172 اين آييننامه قابل اعتراض در دادگاه صالح مقرر در ماده 59 قانون است.
تبصره 1– در صورتي كه اظهارنامه تسليمي به هر دليلي منتهي به ثبت علامت نشود مبالغ پرداختي از اين بابت، قابل استرداد نخواهد بود.
تبصره 2- در صورت رد اعتراض در كميسيون، هزينه رسيدگي به اعتراض، قابل استرداد نخواهد بود.
تبصره 3- چنانچه معترض مقيم ايران نباشد، مهلتهاي مذكور در اين ماده به دو برابر افزايش مييابد.
تمدید، تغییرات و انتقالات
تمديد علامت
با رعایت مادههای 126، 127، 128 و بندها و تبصرههای موجود و ماده 131 و تبصره مربوطه ماده 132 و ماده 133 و بندها و تبصرههای موجود ماده 134 و بندهای آن و ماده 135 و 136
تغییرات علامت
ماده 138 در خصوص کل تغییرات علامت میباشد، ضمنآ به تبصرهها توجه نمائید.
ماده 139 در خصوص انتقال علامت بحث مینماید و ضمنآ توجه کلی به مادهها و تبصرههای آن بشود. علی الخصوص انتقال قهری
ماده 140 در خصوص انتقال قسمتی از کالاها و خدمات موضوع علامت ثبت شده میباشد و میبایستی توجه بیشتری به تبصرههای آن نمود.
انتقالات علامت
درخصوص اجازه بهره برداری از علامت
رعایت مواد 141، 142، 143 و با توجه بیشتر به رعایت کامل ماده 142 در خصوص کیفیت و استاندارد بودن که میبایست این ماده توسط اجازه گیرنده فرآیند آن شرح داده شود و توجه به دوبند 1 و2 ماده 143 شود.
مدارک لازم در خصوص ماده 143 و تبصرههای آن
ماده 144 که اعراض از علامت میباشد میبایستی مدارک لازم ارائه شود و ضمنآ توجه به تبصرههای 1 و 2 ماده 144 بنماید.
ماده 145 اعلام میدارد در صورتی که انتقال ، اعطلاء، اجازه بهرهبرداری، فسخ و خاتمه پیش از موعد مجوز بهرهبرداری یا اعراض از مالکیت علامت ثبت شده در خارج از کشور انجام شده باشد. اصل یا رونوشت و صدق سند مربوطه که در آن شماره تاریخ علامت ثبت شده در ایران قید و به تائید نمایندگی جمهوری اسلامی ایران رسیده باشد دلیلی برای ثبت هرگونه از تغییرات ذکر شده در ایران خواهد بود.
فصل چهارم از بخش پنجم مقررات عمومی
ماده 175 این آئین نامه در خصوص فقدان گواهی ثبت علامت میباشد که بعدآ بطور مفصل توضیح داده خواهد شد، ضمنآ به تبصره ماده 175 توجه شود.